კომპანია "ფოლადის ტრესტის” დამაარსებელი შოტლანდიელი ენდრიუ კარნეგი, საკუთარი "სიმდიდრის სახარების” წყალობით, მსოფლიოში ერთ-ერთი პირველი და ყველაზე სახელგანთქმული ქველმოქმედი გახდა. იგი ღარიბი ფეიქრის ოჯახში, 1835 წლის 25 ნოემბერს, შოტლანდიის ქალაქ დანფერმლაინში სწორედ იმ დროს დაიბადა, როცა სამრეწველო რევოლუციამ მრავალი ადამიანი გააკოტრა. ოჯახი პრობლემებს დედის წყალობით გაუმკლავდა, რომელიც ფეხსაცმელებს კერავდა, პატარა ენდრიუ კი მას ეხმარებოდა. ოჯახის დიასახლისი საკუთარი შვილების უკეთეს ცხოვრებაზე ოცნებობდა, ამიტომაც ოჯახი ამერიკაში გადასახლდა. მაშინ ენდრიუ 12 წლის იყო. მამამ ქსოვილების ფაბრიკაში დაიწყო მუშაობა, ბიჭუნა მამას მხარში ამოუდგა, იგი კვირაში 1,2 დოლარს იღებდა.

მორჩილება ეფუძნება არა ღვთაების ზნეობრივ თვისებებს, არამედ მხოლოდ ძალაუფლების ფაქტს. ღვთაება ყოვლისშემძლეა და ყოვლისმცოდნე, ადამიანი არარაობაა. ადამიანის მიღმა არსებული ამ ძალის წინაშე ინდივიდი უმწეოა, ერთადერთი გამოსავალი სრული კაპიტულაციაა, მარტოობის და შემოსაზღვრულობის დაძლევა მხოლოდ ამ აქტითაა შესაძლებელი.ინდივიდი კარგავს დამოუკიდებლობას, სანაცვლოდ კი უსაფრთხოებისა და უსასრულობასთან ზიარების განცდებს იძენს. ასეთ რელიგიაში მორჩილება უზენაესი სათნოებაა, ხოლო უმძიმეს ცოდვას დაუმორჩილებლობა წარმოადგენს. ამ დოქტრინებში ტანჯვის და დანაშაულის გრძნობები დომინირებენ. ავტორიტარულ რელიგიას ხშირად პოსტულატის სახით შემოაქვს აბსტრაქტული და შორეული იდეალი ("სიცოცხლე სიკვდილის შემდეგ”, "კაცობრიობის კეთილდღეობა”), რომელსაც არანაირი კავშირი არ აქვს რეალური ადამიანების რეალურ ყოფასთან, და რომელსაც რელიგიური თუ საერო "ელიტა” ადამიანთა დიდი ჯგუფების სამართავად იყენებს. ასეთი სიმბოლოების საშუალებით ნებისმიერი მიზნის და ნებისმიერი მსხვერპლის გამართლებაა შესაძლებელი.

მაშ ასე, დადგა ჩემი პოსტების დროც მემგონი ხომ? ანუ წელს გავეცანი ფროიდის ფსიქოანალიზს. ცოტა რთულად არის საქმე მაგრამ საერთო ჯამში თუ გარკვევით და სიტყვა სიტყვით წაიკითხავთ აზრს დაალაგებთ და გაიგებთ რაზეა საუბარი (ნუ რაღაც % მაინც)… ჰოდა ბევრი ვიფიქრე თუ ცოტა, მინდა დავდო მცირედი ანუ უხეშად რომ ვთქვათ "მოკლე შინაარსის” მსგავსი ამონარიდი ფროიდის წიგნიდან

ეჭვგარეშეა, ბოლო წლებში ინფორმაციამ კულტების შესახებ დაიპყრო ჩვენი ცნობიერება. საკულტო ჯგუფების წევრების იმ ექსტრემალური, აუხსნელი ქცევების გამო, რომელთა შესახებაც ვკითხულობთ, ან რომელთაც ვუყურებთ მასმედიის საშუალებით.

1997 წლის მარტში შეერთებულ შტატებში, საკუთარი ლიდერის მიერ პროვოცირებულმა "ჰეივენ გეიტს”-ის (Heaven’s Gate) 39 წევრმა რიტუალური წესების დაცვით მოიკლა თავი

ადამიანისთვის დამახასიათებელი ყველა სისუსტიდან არც ერთს არ გააჩნია ისეთი დამანგრეველი ძალა, როგორიც ადამიანის ღირსებასა და სოციალურ ურთიერთობებთან დაკავშირებულ წინასწარ-შექმნილ ცრურწმენებს. ცრურწმენის არსებობა იმის მანიშნებელია, რომ დამახინჯებულია სოციალური რეალობა – ადამიანების გონებაში შექმნილია სიტუაცია, რომელსაც შეუძლია დაამციროს და გაანადგუროს სხვა ადამიანების ცხოვრება.

ცრურწმენა (Prejudice) წინასწარდასწავლილი დამოკიდებულებაა სამიზნე ობიექტის მიმართ, რომელიც მოიცავს ნეგატიურ გრძნობებს (არმოწონება, ან შიში) და ნეგატიურ შეხედულებებს (სტერეოტიპებს), რომლებიც ამართლებენ არსებულ დამოკიდებულებებს და ქცევით განზრახვებს _ აცილებულ, გაკონტროლებულ, დომინირებულ ან განადგურებულ იქნენ ისინი, რომლებიც მოცემულ სამიზნე ჯგუფს განეკუთვნებიან.

შეერთებული შტატების უზენაესმა სასამართლომ 1954 წელს ბრაუნი ტოპეკას განათლების საბჭოს წინააღმდეგ საქმეში განაჩენი გამოიტანა, რომლის მიხედვითაც შავკანიანი და თეთრკანიანი ბავშვების სკოლების სეგრეგაცია უკანონოდ გამოცხადდა. უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებაზე არავითარი ზემოქმედება არ მოუხდენია ფსიქოლოგების და სხვა სოციალური მეცნიერებების წარმომადგენლების ჩვენებებს, რომლებმაც სასამართლოს კვლევის შედეგები წარუდგინეს. შედეგები ნათლად მეტყველებდა იმაზე, რომ სეგრეგირებული სწავლება შავკანიან ბავშვებზე უარყოფითად მოქმედებდა. მოგვყავს ერთ-ერთი ფსიქოლოგის, კენეტ კლარკის ჩვენება,