1აფხაზეთის
ავტონომიურ რესპუბლიკაში ასევე აფხაზური ენა.
²მოსახლეობის რიცხვში არ შედის აფხაზეთისა და სამაჩაბლოს ნაწილი, რომელსაც
საქართველო ვერ აკონტროლებს.
³აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში ასევე მიმოქცევაშია რუსული რუბლი.
გეოგრაფია
საქართველოს ფიზიკური რუკა
საქართველო ევროპისა და აზიის გასაყარზე, კერძოდ, კავკასიაში მდებარეობს. დასავლეთიდან მას ესაზღვრება
შავი ზღვა, ჩრდილოეთით — რუსეთის ფედერაცია,
სამხრეთ-აღმოსავლეთით — აზერბაიჯანი, სამხრეთით — სომხეთი და თურქეთი.
ცნობილია, რომ სუბტროპიკულ და ზომიერ კლიმატურ სარტყლებს შორის საზვარი
მიუყვება კავკასიონის მთავარ წყალგამყოფ ქედს, რის გამოც საქართველო
მდებარეობს სუბტროპიკულ კლიმატური სარტყლის უკიდურეს ჩრდილო ნაწილში.
- ტერიტორია: ქვეყნის ფართობი შეადგენს 69.700 კვ. კმ-ს,
საზღვრების სიგრძე — 1771 კმ-ს, მათ შორის სახმელეთო — 1.461 კმ (სომხეთი
164, აზერბაიჯანი 322, რუსეთი 723, თურქეთი 252) და საზღვაო — 310 კმ.
- ბუნება: ქვეყნის ტერიტორია ძირითადად მთებს უკავია, ბუნება
მრავალფეროვანია — სუბტროპიკებიდან კავკასიონის მყინვარებამდე; უმაღლესი მწვერვალია
მთა შხარა 5.068 მ, უდაბლესი წერტილი — შავი ზღვა (0 მ); სახნავ-სათესი მიწა — 16 %,
საძოვრები — 25 %, ტყეები — 34 %. მთავარი მდინარეები მტკვარი და რიონი.
- ბუნებრივი რესურსები: ტყეები, ჰიდროენერგია, მანგანუმი, რკინის მადანი,
სპილენძი, ქვანახშირის და ნავთობის მცირე მარაგი; მთისა და ზღვის კლიმატური
კურორტები.
საქართველოს
საზღვრები
სახმელეთო საზღვარი საქართველოს ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილში, დაბა ლესელიძესთან იწყება. შემდგომ იგი მიუყვება ფსოუს, რომელიც სათავეს მთა აგეფსთასთან იღებს. საქართველოს ჩრდილო
საზღვარი ძირითადად ემთხვევა კავკასიონის მთავარ
წყალგამყოფ ქედს. მთა ვაციკფარსიდან მთა შავიკლდემდე
საქართველოს საზღვარი გადის წყალგამყოფი ქედის ჩრდილოეთით მთა მყინვარწვერზე და გვერდით ქედზე. აღმოსავლეთ საზღვარი იწყება მთა
ტინოვროსოდან,
ეშვება ალაზნის ველზე, მიუყვება მდინარე ალაზანს, ვიდრე 1 კმ არ დარჩება მინგეჩაურის წყალსაცავთან მდინარის
შეერთებამდე. საქართველოს სამხრეთი საზღვარი იწყება შავ ზღვასთან, სოფელ სარფის მიდამოებში. იგი ჯერ მიუყვება, შემდეგ კი კვეთს ლაზისტანის
ქედის ჩრდილო დაბლოებას, მიუყვება შავშეთის და კვლავ კვეთს არსიანის ქედს, ჯავახეთ-სომხეთის ვულკანურ
მთიანეთს, ლოქის ქედს, მდინარე მტკვარს და ივრის ზეგანს.
ფაუნა
ცხვრის ფარა
ჩრდილო-აღმოსავლეთ საქართველოში
საქართველოს ცხოველთა სამყარო საკმაოდ მრავალფეროვანია. აქ ცნობილია
ძუძუმწოვრების 100-მდე, ფრინველების 330-ზე მეტი, ქვეწარმავლების 48,
ამფიბიების 11, თევზების 160-მდე და უხერხემლო ცხოველების ათასობით
სახეობა.
საქართველოს ტერიტორიაზე ფართოდაა წარმოდგენილი ცხოველთა როგორც ენდემური, ისე სხვადასხვა
ქვეყნებისათვის დამახასიათებელი სახეობები. მათგან საქართველოში ჭარბობს
ევროპული, შუა და წინააზიური სახეობები.
საქართველოში მთიანი ტერიტორიების სიჭარბის გამო ცხოველთა გავრცელებას
კარგად გამოხატული სიმაღლებრივი ზონალურობა ახასიათებს. თუმცა, ცალკეული
სახეობები ერთდროულად რამდენიმე ზონაშიც შეიძლება შეგვხვდნენ. აქ ძირითადად
გამოიყოფა დასავლეთ აღმოსავლეთ საქართველოს მთათაშორისი ბარის, აგრეთვე
ტყისა და ალპური ზონები.
დასავლეთ საქართველოს ვაკისა და დაბლობის ზონის მრავალფეროვანი ცხოველთა
სამყარო ძლიერ განადგურებულია. თითქმის მოისპო ისეთი მტაცებლები,
როგორიცაა მგელი, ტურა, ფოცხვერი. იშვიათად ვხვდებით დედოფალას, მაჩვს. ჯერ კიდევ შემორჩა შველი, გარეული ღორი, ევროპული თხუნელა, ღამურა, კურდღელი, კავკასიური ციყვი, ტყის თაგვი თეთრყელა კვერნა და სხვა.
ზონა მდიდარია ფრინველებით. აღსანიშნავია კოლხური ხოხობი, რომელსაც ამჟამად მდ. ენგურსა და რიონს შორის მოქცელ ტერიტორიაზე ვხედავთ.
კოლხეთის დაბლობზე აკლიმიზირებული
ცხოველებიდან ფართოდ გავრცელდა ძვირფასბეწვიანი მღრნელი ნუტრია (შემოყვანილია სამხრეთ ამერიკიდან).
ფლორა
საქართველოს მცენარეთა სამყარო მდიდარი და მრავალფეროვანია. იგი
დაახლოებით 13300 სახეობას ითვლის, მათ შორის 4225 თესლოვან მცენარეთა
რიცხვს მიეკუთვნება, 75 - გვიმრისებურს, 600 - ხავსებს, 650 - მღიერებს,
5000 - სოკოვნებსა და 2000 - წყალმცენარეებს.
საკმაოდ ხანგრძლივი და საინტერესოა საქართველოს ფლორის განვითარების
ისტორია. მესამეულ პერიოდში საქართველოს ფლორა ტროპიკული მცენარეულობის
სახის და ძირითადად მარადმწვანე იყო. თანდათან, კლიმატის აცივებასთან
ერთად, ტროპიკული მცენარეულობა ჯერ სუბტროპიკულით, ხოლო შემდგომ ზომიერი
კლიმატური სარტლისათვის დამახასიათებელი ფლორით იცვლებოდა. საქართველოს
ტერიტორიაზე მეოთხეულ გამყინვარებას ცივი ქვეყნების ფლორის ცალკეულ
წარმომადგენელთა შემოჭრა მოჰყვა.
კავკასიაში უძველესი ფლორის არსებობისათვის ხელსაყრელი ბუნებრივი
პირობები შენარჩუნებული იქნა მხოლოდ კოლხეთსა და თალიშში (აზერბაიჯანი).
სწორედ აქ, მიუხედავად მეოთხეულის გამყინვარებისა, შენარჩუნებულია
შედარებით თბილი და ნოტიო ჰავა, შესაბამისი - სითბოსა და ტენის მოყვარული
მცენარეებით. |